Afyonkarahisar’ın İscehisar ilçesine bağlı Cevizli ve Bayat ilçesine bağlı Sağırlı köylerinin gönül tellerini titreten, nesilden nesile aktarılan efsanevi türkü ‘Al Fadimem’in gerçek hikayesi, titiz bir çalışmayla gün ışığına çıkarıldı. Yıllardır dillerden düşmeyen bu hüzünlü sevda öyküsü, artık çok daha derinlemesine anlaşılacak.
‘Al Fadimem’in Acı Dolu Hikayesi Yeniden Canlanıyor
TÜBİTAK 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında, İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde tarih öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında, 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir tarafından hazırlanan proje, türküye hayat veren gerçek karakterlerin izini sürdü. “Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği” adlı bu değerli çalışma, türkülerin sadece melodilerden ibaret olmadığını, aynı zamanda derin toplumsal ve kişisel hikayeler barındırdığını bir kez daha gözler önüne serdi.
Halk Kültüründe Söz ve Anlam Değişimleri Mercek Altında
Proje kapsamında, halk müziğinin önemli bir unsuru olan türkülerin zaman içinde geçirdiği söz ve anlam değişimleri incelendi. Bu bağlamda, ‘Al Fadimem’in kahramanları Fadime Bostan ve Efe Kadir ile aynı döneme tanıklık etmiş akrabalar ve köylülerle yapılan görüşmeler, araştırmanın temelini oluşturdu. Bu birinci elden kaynaklar, türküye dair bilinenlerin ötesine geçerek, unutulmaya yüz tutmuş detayları gün yüzüne çıkardı.
Gönüllü Kaçış ve Ayrılığın Türküye Yansıması
Araştırmanın ortaya koyduğu bilgilere göre, Efe Kadir’in yoksul ve yetim olması nedeniyle Fadime ile evlenmek için yeterli maddi imkana sahip olmaması, olayın başlangıcını oluşturmuş. Fadime’nin de gönlünde Efe Kadir’e yer vermesiyle birlikte, genç aşıklar kaçma kararı almış. Ancak o dönemde Fadime’nin resmi kayıtlarda yaşının küçük gösterilmesi, ailesinin şikayeti üzerine Efe Kadir’in hapse girmesine neden olmuş. Bu acı ayrılık, Fadime’nin başka biriyle evlendirilmesiyle pekişmiş. Efe Kadir’in hapishanedeki özlemi ve kederi, işte bu türkülerle dile gelmiş.
40 Yıllık Ses Kaydı Tarihi Bir Kaynak Oldu
Araştırmanın en çarpıcı bulgularından biri, hiç şüphesiz Efe Kadir’in kendi sesinden yaklaşık 40 yıl önce kaydedilmiş bir kasetin bulunması oldu. 1985 yılında Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin talebi üzerine yapılan bu kayıt, Efe Kadir’in türkünün dört kıtasını bizzat seslendirdiğini ortaya koydu. Ali Kalkan, Veli Kilci ve aile bireyleri tarafından özenle saklanan bu kaset, ‘Al Fadimem türküsü’nün ilk ve en doğru sözlerine ulaşmada paha biçilmez birincil kaynak niteliği taşıyor. Bu sayede, kuşaktan kuşağa aktarılırken bazı değişikliklere uğradığı düşünülen sözlerin aslına ulaşmak mümkün oldu. Saha çalışmalarıyla derlenen ve günümüzde bilinen sözlerden farklılaşan kıtalar, türkülerin yaşayan birer kültürel miras olduğunu ve zamanla nasıl şekillendiğini somut verilerle kanıtlıyor. habergezgini.com.tr olarak bu değerli kültürel mirası gün yüzüne çıkaran bu çalışmayı gururla sunuyoruz.
